Το Θαύμα και η Λιτανεία της 11ης Αυγούστου

Το καλοκαίρι του 1716 οι στρατιωτικές δυνάμεις της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας αποβιβάζονται στο νησί της Κέρκυρας και πολιορκούν την πόλη της, τον τελευταίο προμαχώνα της Χριστιανικής Δύσης, για περισσότερο από ένα μήνα. Καθώς οι δυνάμεις των Κερκυραίων, των Βενετών και των λοιπών χριστιανών συμμάχων εξαντλούνταν, οι Οθωμανοί βελτίωναν συνεχώς τις επιθέσεις τους, σκάβοντας χαρακώματα και οργανώνοντας τις κανονιοστοιχίες τους γύρω από την περιτειχισμένη πόλη.

Το Παλαιό Φρούριο

Στις 9 Αυγούστου όμως, και ενώ από το πρωί οι Οθωμανοί φαίνονταν έτοιμοι να εξαπολύσουν αποφασιστική επίθεση, μία καταιγίδα με βροχή, κεραυνούς και δυνατούς ανέμους ξεσπά ξαφνικά το μεσημέρι, διαλύοντας τις σκηνές και τις αποθήκες των Οθωμανών και αναγκάζοντάς τους να βγουν από τα χαρακώματά τους. Μεγάλες ήταν και οι ζημιές των αμυνόμενων, φέρνοντας τους Κερκυραίους και τους συμμάχους σε πολύ δύσκολη θέση.

Ωστόσο οι επόμενες δύο ημέρες κύλησαν απλώς με ανταλλαγές πυροβολισμών. Όταν το πρωί του Σαββάτου της 11ης Αυγούστου (με το παλιό ημερολόγιο) αναγνωριστικά αποσπάσματα στάλθηκαν στα χαρακώματα, βρήκαν ελάχιστους Οθωμανούς που είχαν εγκαταλειφθεί από τους συντρόφους τους. Η καταιγίδα που έπληξε τους Οθωμανούς αποδόθηκε από τον απλό λαό σε θαυματουργή επέμβαση του Αγίου Σπυρίδωνα, και την ίδια ημέρα τελέστηκε δοξολογία στην εκκλησία Του. Τον αμέσως επόμενο χρόνο της πολιορκίας, και συγκεκριμένα το Μάρτιο του 1717, καθιερώθηκε από το Γενικό Καπιτάνο του νησιού Andrea Pisani η λιτανεία της 11ης Αυγούστου, η οποία τελείται ανελλιπώς κάθε έτος μέχρι και σήμερα.

Λιτανεία Αγίου Σπυρίδωνα τον 19ο αιώνα

Η πορεία που ορίστηκε να διαγράφει η λιτανεία της 11ης Αυγούστου αποτελεί το λεγόμενο «μικρό γύρο» (τον οποίο ακολουθούν και οι λιτανείες του Πρωτοκύριακου και του Μεγάλου Σαββάτου, σε αντίθεση με το «μεγάλο γύρο» που διαγράφεται στη λιτανεία των Βαΐων). Ξεκινά από την είσοδο της μεριάς του κωδωνοστασίου της εκκλησίας του Αγίου (σημερινή οδός Αγίου Σπυρίδωνος), διασχίζει τις οδούς Ιουστινιάνη και Εμπόρων (σημερινές οδοί Φιλαρμονικής και Μιχαήλ Θεοτόκη), την οδό των Υδάτων (calle delle aque, σημερινή οδός Ευγενίου Βουλγάρεως), και μέσω της Σπιανάδας φτάνει στην πύλη του Παλαιού Φρουρίου. Στη συνέχεια προχωρά παράλληλα με την τάφρο του Παλαιού φρουρίου και μέσω της οδού των Στερνών (cistern, σημερινή οδός Νικηφόρου Θεοτόκη) επιστρέφει στην εκκλησία του Αγίου Σπυρίδωνα από την κεντρική είσοδο του ναού, που βρίσκεται στη σημερινή οδό Καλοχαιρέτου.

Η πορεία της λιτανείας λοιπόν σχεδιάστηκε έτσι ώστε να περικλείει τους βασικότερους δρόμους της τότε περιτειχισμένης Κέρκυρας, αλλά ταυτόχρονα και για να τονίσει την έντονη σύνδεση των στρατιωτικών δυνάμεων (οι οποίες κατά κύριο λόγο εδράζονταν στο Παλαιό Φρούριο) με τον προστάτη του νησιού, οι οποίες θεωρούνταν αυτονόητο ότι και αυτές βρίσκονταν υπό τη σκέπη της προστασίας Του. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι η λιτανεία της 11ης Αυγούστου (όπως και όλες οι υπόλοιπες λιτανείες του Αγίου) σταματά μπροστά από την πύλη του Παλαιού Φρουρίου προκειμένου να τελεστεί δέηση. Αντίστοιχα η φρουρά των Βενετικών δυνάμεων εκδήλωνε το σεβασμό της προς τον Άγιο με σειρά κανονιοβολισμών, ενώ κανονιοβολισμοί ρίπτονταν και από τα καράβια που τύχαινε να βρίσκονται στο λιμάνι του Παλαιού Φρουρίου (δηλαδή στο Μανδράκι).

Τις τελευταίες δεκαετίες, και λόγω του ιδιαίτερα μεγάλου όγκου κόσμου που την παρακολουθεί (ντόπιοι και επισκέπτες του νησιού), η λιτανεία της 11ης Αυγούστου «παρεκλίνει» από την αρχική της διαδρομή και εκτελεί και το γύρο της Πάνω Πλατείας (από το Πεντοφάναρο προς την Ιόνιο Ακαδημία και μετά προς την είσοδο του Παλαιού Φρουρίου).

Άγιος Σπυρίδων, Εμμανουήλ Τζάννε

Μαρτυρία της εποχής της πολιορκίας του 1716, από τις ληξιαρχικές πράξεις της Εκκλησίας:

«Τη εικοστή τετάρτη του Ιουνίου 1716 ήλθε η αρμάτα του Τούρκου εις το κανάλι μας προς την μεριάν του Βιβαριού, κι μεθ’ ημέρας τινάς αφού επολέμησε με αυτήν η αρμάτα μας η χοντρή κι ενίκησε Θεού φιλανθρωπία εστάθη μ’ όλον ετούτο εις τον αυτόν τόπο η αρμάτα του Αγαρινού κι εξεμπαρκάρησε στράτευμα Τούρκων έως χηλιάδες εξήντα εις τα μέρη του ύψου, κι ερχόμενοι οι υπενάντιοι με κανόνια έως εβδομήντα κι περισσότερα άρχησαν να πολεμούν έως εις τας δέκα του Αυγούστου, κι τη επερχομένη νυκτή Θεία δυνάμει έφυγαν οι πολεμούντες ημάς υπό Θείας μάστιγος διοκώμενοι πρεσβείαις της υπερευλογημένης Θεοτόκου προστασίαις του παμεγίστου Ταξιάρχου Μιχαήλ, κι του εν αγίοις πατρός ημών Σπυριδώνος του θαυματουργού.»

(πληροφορίες από τα βιβλία:
– Ζούμπος Γιώργος, Η οχύρωση της Κέρκυρας μέχρι το 18ο αιώνα και η πολιορκία του 1716, εκδ. Ενημέρωση, Κέρκυρα 1996
– Νικηφόρου Αλίκη, Δημόσιες τελετές στην Κέρκυρα κατά την περίοδο της Βενετικής κυριαρχίας 14ος-18ος αι., εκδ. Θεμέλιο, Αθήνα 1996)

Σχετικά άρθρα